BEKLENEN TELEFON

ABD’nin 46. Cumhurbaşkanı Biden resmi görevine başladığından bu yana demokrasi ve insan haklarına ağırlık vermesi ile dikkatleri üzerine çekerken, Trump’ın izlerini silerek hızlı ve emin adımlarla yeni bir düzen inşa etmeye girişmişti. Açıkladığı ekonomik paketler, Amerika’nın alt yapısını geliştirmeye yönelik harcamaları, Yeni Yeşil Mutabakat, Çin ile rekabetin artması fazlasıyla gündemdeydi. Son zamanlarda ise bu gündem Erdoğan ve Biden arasında bir türlü gerçekleşmeyen telefon görüşmesinin gerçekleşmesi ile değişti.

24 Nisan öncesi gerçekleştirilen bu görüşme Beyaz Saray tarafından olumlu ve yapıcı olarak değerlendirilirken görüş farklılıklarının ele alınması da bir diğer önemli noktaydı. Türkiye açısından ise en önemli nokta Biden’ın Ermenilere yönelik katliamı “soykırım” olarak tanıyacağını belirtmesi oldu. Bu Türkiye açısından sürpriz bir gelişme olmasa da dış politikayı fazlasıyla zorlayacağı ve değiştireceği kesin. Bu olayın neden sürpriz olmadığı düşünülecek olursa; Biden’ın başkan olmadan seçim kampanyasında 1915 olaylarına olan atıfları kanıt olarak gösterilebilir (DW, 2021).

Peki, Türkiye ile ABD nasıl bu noktaya geldi? Daha da doğrusu bugüne kadar Bush, Obama, Trump bu konuda neden çekimser kaldı?

Bunun en büyük nedenlerinden biri Türkiye’nin o dönemlerde ABD için jeostratejik öneminin yüksek olmasıydı. Soğuk Savaş döneminde ABD Rusya’ya karşılık Türkiye ile hareket etmekteydi, Irak meselesinde önemli iş birliği sağlamak zorundaydı. Fakat şu ana baktığımız zaman Ortadoğu’dan çekilme kararı alan Biden için Türkiye’nin öneminin azaldığı görülüyor. Ek olarak Türkiye’nin elinin ABD karşısında zayıfladığı da çok net; zira “soykırım” konusunda karşılık olarak Doğu Akdeniz’de yeniden agresifleşse AB ülkeleri ile karşı karşıya gelecek bu da pandemi ekonomisinde Türkiye’nin gidişatını olumsuz etkileyecektir. ABD cihat ve IŞİD karşıtı iken; Türkiye’nin PKK karşıtı olması ve sahada bu aktörlerin birbirleriyle çatışması, el altından desteklenen gruplar Suriye’de dibe vuran Türkiye-ABD ilişkisine en büyük örnek teşkil etmektedir. Afganistan ile ABD arasında arabuluculuk yapmak istemezse yeri doldurulmayacak bir ülke değil düşüncesi de çok belirgindir (TOZ & TAŞPINAR, 2021).

Gerçekleştirilemeyen telefon görüşmesinin temel nedeni değişen Ortadoğu politikaları sonucu Türkiye ile inşa edilmek istenen Trump sonrası yeni ilişkiler dinamiğidir. Ayrıca zamanlama olarak 24 Nisan’ın tercih edilmesi Amerika’nın Türkiye’ye politik üstünlük sağlamak amacıyla bekletmiş olduğu büyük bir hamle olarak karşımıza çıkmaktadır. Kendi alt yapı sorunları ve Çin ağırlıklı rekabet politikasında Türkiye’ye sıranın yeni gelmiş olduğu da başka bir ifade olabilir.

Kaynakça

DW. (24. 04 2021). USA und Türkei vor neuen Spannungen? Von pressreader: https://pressreader.com/article/281500754095674 abgerufen

TOZ, G., & TAŞPINAR, Ö. (26. 04 2021). Transatlantik: Biden neden soykırım dedi? Türkiye-ABD ilişkilerinin geleceği. (R. Çakır, Interviewer) youtube.