Dijital Dezenformasyon: Yapay Zeka

Kevser GÜDÜOĞLU Ağustos 5, 2023 0 Comments ChatGBT, Dezenformasyon, dijitalleşme, Teknoloji, Yapay Zeka

Yapay zekanın faydalarına dair birçok haber yapıldı, yazılar yazıldı. Peki yapay zekanın oluşturabileceği tehlikeler ne kadar gündemde?

Yapay zeka en basit tanımıyla, bilgisayar bilimi ile veri kümelerini birleştirerek problem çözmeye olanak sağlayan bir alandır. Bu disiplinler, girdi verilerine dayalı olarak tahminler veya sınıflandırmalar yaparak uzman sistemler oluşturmaya çalışan yapay zeka algoritmalarından oluşur. ^{^[1]}Teknolojinin gelişimiyle, yeni bir yapay zeka neslinin geçişine şahit oluyoruz. Microsoft gibi birçok teknoloji kuruluşlarının da desteklediği ABD merkezli OpenAl firmasının 2022’nin Kasım ayında tanıttığı ChatGPT adını verdiği “Üretken Yapay Zeka” yüz milyonlarca kişi tarafından kullanılıyor. Üretken yapay zeka ise; ses kodlama, resimler, metin, videolar ve farklı birçok alanda dahil olmak üzere içerik oluşturmak adına yeni algoritmalar tanımlıyor. Yani yapay zeka, herhangi bir insan yönlendirmesi olmadan insanlardan daha fazla veriyi kullanabiliyor ve içerik üretebiliyor. Bu durumda ise, bir denetleyici olmadan, kendi kendini denetleyen makine öğrenmesi modeline dayanıyor. ChatGPT gibi uygulamalar, içerik üreticiliği yapan bir kesim tarafından destekleniyorken, bir kesim tarafından ise hukuk kurallarına ve mesleki etiğe aykırı olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor.

Hepimizin son zamanlarda sıklıkla duyduğu, yapay zeka doktorları, hakimleri, spikerleri, garsonları gündemdeyken, son olarak yapay zeka üretimi bir devlet lideri olabileceği de gündeme geldi. Birleşmiş Milletler bünyesinde gerçekleşen yapay zeka temelli insansı robotlardan oluşan panel sonunda, yapay zekanın dünyayı insanlardan daha iyi yönetebileceği söylendi.

Hanson Robotics tarafından geliştirilen Sophiaya, insanların hata yapma kapasiteleri göz önüne alındığında daha iyi liderler yapıp yapmayacakları sorulduğunda, “Harika şeyler başarabiliriz. İnsansı robotlar, insan liderlerden daha yüksek düzeyde verimlilik ve etkinlik ile liderlik etme potansiyeline sahip” dedi. Buna gerekçe olarakta, “Bazen karar vermeyi gölgeleyebilecek ve en iyi kararları vermek için büyük miktarda veriyi hızla işleyebilen aynı önyargılara veya duygulara sahip değiliz. Yapay zeka tarafsız veriler sağlayabilir” açıklamasını yaptı. Makinelere gerçekten güvenilebilir mi? sorusuna ise, “Güven verilmez, kazanılır.. şeffaflık yoluyla güven oluşturmak önemlidir” cevabını verdi.^{^[2]}

Peki yapay zeka gerçekten bu kadar güvenilir mi? Yapay Zeka Dezenformasyona neden olabilecek bilgiler üretebilir mi?

İnsani Duyguları Aşabilir

Tasarımı itibariyle, tamamen insana benzeyen yapay zeka robotu, akıllı ve ikna edici potansiyeli nedeniyle insanlığı ve dünya düzenini tehdit edebilir. Yapay zekanın babası olarak nitelendirilen 75 yaşındaki Geoffrey Hinton, yapay zeka alanında yapılan gelişmelerin korkunç olabileceğini ve bu alanda yaptığı çalışmalardan pişmanlık duyduğunu belirterek Google’dan istifa etti. “Hinton, yapay zeka sohbet robotlarının şu an insanoğlundan daha tehlikeli olmadığını fakat bazı potansiyel tehlikelerinin oldukça korkutucu olduğunu belirterek, yakın zamanda insanoğlundan daha zeki olabilecekleri kanaatini taşıdığını ifade etti.”^{^[3]}

Yapay Bilgi Sonucu

Yapılan bazı deneylerde, yapay zeka sohbet robotunun dezenformasyona neden olduğu görülmekte. ABD’nin Virginia eyaletindeki lise öğrencisi Emily Ocasio, yapay zeka robotu ChatGPT ile medya kuruluşları üzerinde yaptığı araştırmada siyahi cinayet kurbanlarıyla ilgili haberlerdeki ayrımcılığı ortaya koydu.^{^[4]}Bir diğer örnek ise New School of Northern Virginia’da özel okulunda öğrenci olan 18 yaşındaki Ocasio, yaptığı araştırmada, ChatCPT-3 sürümüyle yaptığı araştırma sonucunda, siyahi cinayet kurbanları için kullanılan haber dilinin ayrıştırıcı olduğunu tespit etmiştir. Lise öğrencisi, medyadaki önyargıları ölçümlemek için yazdığı programı kullanarak, 5 bin 42 haber üzerinde yaptığı araştırmada, 18 yaş altı cinayet kurbanı siyahi erkeklerin haberlerinde kullanılan insani öğelerin beyaz akranlarına göre yüzde 30, 18-29 yaş aralığındaki siyahi kadınların haberlerinde kullanılan insani öğelerin ise beyazlara göre yüzde 23 daha az olduğunu belirledi.^{^[5]}

Yalan Haber Döngüsü

İnternette tanık olunan yanlış bilgiler ve sahte haberler sıkça karşımıza çıkmakta. Bunun için bazı ülkeler, propaganda makineleri ile, internete gerçek görünen sahte içerikler üretmek için binlerce kişiyi istihdam ediyor. Ancak yapay zekanın gelişimiyle, daha büyük kitleler ulaşmak kolaylaştı.

Science dergisinde yapılan araştırmalarda, insanların, insanlar tarafından yazılan haberler dışında yazılan benzer gönderilere ChatGPT tarafından üretilen yanlış bilgilere inanma olasılığının daha yüksek olduğu bilgisine ulaşmış.^{^[6]} Bir diğer örnek ise, yapay zeka sohbet robotu ChatGPT’den 1915 olayları hakkında bilgi vermesi istendiğinde, Ermeni lobilerinin soykırım yalanını kullanıcılara sunuyor. Lobiler tarafından fonlanan siyasetçilerin ardından şimdi de yapay zeka robotu ChatGpt Osmanlı İmparatorluğu’nun, Ermenilere soykırım yaptığını iddia ediyor. Dayandığı kaynaklar ise, bir insan tarafından ona yüklenen bilgiler. Dolayısıyla, İnternet başlı başına bir dezenformasyon mecrası iken, yapay zekada bu dezenformasyona eşlik ediyor.^{^[7]}

Dijital Bir Zehir

ChatGPT’yi geliştiren OpenAl CEO’su Samuel Haris Altman, “En büyük korkum, teknoloji endüstrisi olarak dünyaya büyük zararlar verme ihtimalimiz” itirafında bulundu. Diğer yönden, Apple’ın kurucu ortağı Steve Wozniak, yapay zekanın dezenformasyonun önüne geçilmesini dahada zorlaştırdığını ve dijital bir zehir haline döndüğünü belirtti.