Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Doğu Akdeniz’de Ne İstiyor?

Doğu Akdeniz’in göbeğinde yer alan Kıbrıs adası tarih boyunca birçok milletin sahip olmak istediği, jeopolitik açıdan önemli bir bölgedir. Ortadoğu’ya, Anadolu’ya ve Afrika kıtasına yakınlığı açısından stratejik bir öneme sahiptir. Kıbrıs tarihinin yakın dönemlerinde Doğu Akdeniz’de keşfedilen enerji rezervleri sayesinde Kıbrıs’ın önemi daha da artmıştır.

Günümüzde Kıbrıs üzerindeki iki devletten biri olan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi için Doğu Akdeniz rezervlerinin keşfi bir milattır. Ekonomik açıdan kurtuluşu olduğu gibi siyasi başarıları da beraberinde getirmiştir. Kıbrıs adasının etrafında önemli miktarlarda enerji rezervleri keşfedilince Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri bu enerji rezervlerini denetim altında tutmak istemişlerdir; bundan ötürü Annan Planı’nın imzalanması ve Kıbrıs’ın AB’ye üye olması için uğraş vermişlerdir (Örnek, 2016, s. 16). Nitekim 2004 yılında GKRY Avrupa Birliği üyesi olmuştur.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Doğu Akdeniz’deki amacı bulunan enerji rezervlerini Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi (Deniz tabanının ortalama 3 km altında inşa edilmesi planlanan boru hattı) ile önce Yunanistan’a oradan da İtalya’ya ve Avrupa’ya taşımaktır (Yılmaz, 2018, s. 3). GKRY bu şekilde Türkiye’yi dışarıda tutmayı planlamaktadır. Ayrıca GKRY, enerji rezervlerinden elde etmeyi planladığı ekonomik gücü masada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne karşı bir koz olarak kullanmayı amaçlamaktadır (Yılmaz, 2018, s. 3).

Doğu Akdeniz’de Türkiye karşıtı politikalar yürüten GKRY, uluslararası enerji şirketlerini Doğu Akdeniz’e çekip durumu uluslararası bir sorun haline getirerek Türkiye üzerinde baskı kurmaya çalışmaktadır (Yılmaz, 2018, s. 3). GKRY 2007 yılından itibaren 12. parsel için ABD Noble Enerji, 2-3-9 numaralı parseller için İtalyan şirket Eni, 10-11 numaralı parseller için Fransız şirket Total’e petrol ve doğalgaz araması için ruhsat vermiştir (Kurt, 2014, s. 897). Görüldüğü gibi uluslararası şirketleri dâhil ederek olası bir sorunda Türkiye’nin karşısına diğer devletleri çıkarmayı amaçlamaktadır. GKRY Doğu Akdeniz’deki Türkiye ile mücadelesinde ise özellikle Türkiye’nin diğer bölge ülkeleri ve AB ile aralarında olan husumetlerden faydalanmaktadır. Mavi Marmara olayından sonra İsrail ile yakın ilişkiler kurmaya başlaması gibi.

Avrupa Birliği’nin ve Amerika’nın desteğiyle sıvılaştırılmış doğalgaz tesisi (LNG) kurmayı planlayan GKRY, enerji ticaretinde önemli bir merkez olmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda attığı adımları sağlamlaştırmak isteyen GKRY Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa’ya askeri üs kurma yetkisi vermiştir (Yorulmaz, 2019, s. 82). Avrupa Birliği ve ABD’yi de bölgeye dâhil eden GKRY, Batı’yı arkasına alarak Türkiye’ye karşı sağlam ve güçlü adımlar atmaya çalışmaktadır. Kendisini Kıbrıs Cumhuriyeti olarak (KKTC’yi yok sayarak adanın tamamı hakkında söz sahibiymiş gibi hareket etmektedir ve aynı zamanda Birleşmiş Milletlerde GKRY’nin adanın tek temsilcisi olduğunu kabul etmektedir.) nitelendiren GKRY, Türkiye’nin tepkisine rağmen Mısır ile MEB antlaşması imzalamıştır. Sonrasında Lübnan ve İsrail’le de MEB antlaşması imzalamıştır. Bu şekilde Türkiye’ye karşı etkili bir politika yürüterek hem bölgesel hem de uluslararası ittifaklar içerisinde Doğu Akdeniz planlarını gerçekleştirmeye çalışmaktadır.

GKRY DOĞU AKDENİZ BÜLTENİ

17 ŞUBAT 2003 / SSS Journal

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile Mısır arasında MEB Antlaşması imzalandı.

02 NİSAN 2004 / TRT

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Avrupa Birliğinin desteğini de alarak 2 Nisan 2004’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye’nin haklarını yok sayarak “Kıbrıs Cumhuriyeti” adına 21 Mart 2003 tarihinden geçerli olmak üzere münhasır ekonomik bölge ilanında bulunmuştur.

17 OCAK 2007 / SSS Journal

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile Lübnan arasında MEB Antlaşması imzalandı.

08 KASIM 2010 / Imersia Gazetesi

*GKRY 26 Ocak 2007 tarihinde Kıbrıs Adası’nın güneyinde 13 adet petrol arama ruhsat sahası ilan ederek bu sahaları ihaleye açmıştır.

17 ARALIK 2010 / SSS Journal

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile İsrail arasında MEB Antlaşması imzalandı.

29 OCAK 2016 / Stratejik Ortak Dergisi

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Yunanistan ve İsrail bölgedeki güvenlik tehditlerini konuşmak için üçlü toplantılar yapmaya başladılar.

04 NİSAN 2017 / Anadolu Ajansı

*Fransa ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi arasında Savunma Alanında İşbirliği Anlaşması imzalandı.

07 KASIM 2018 / Ortadoğu Analiz Dergisi

*ABD ile GKRY arasında Savunma İş Birliği anlaşması imzalanmıştır.

20 MART 2019 / Stratejik Ortak Dergisi

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Yunanistan ve İsrail liderleri, ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’nun da bulunduğu görüşmede Doğu Akdeniz Gaz Hattı Projesi’ni imzaladı.

14 HAZİRAN 2019 / Stratejik Ortak Dergisi

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (Med7 Forumu ile birlikte) ortak bildiriyle Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerini kınadı.

09 ŞUBAT 2020 / Anadolu Ajansı

*Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Rum Milli Muhafız Ordusu’na (RMMO) silah almak için Fransız MBDA şirketi ile 240 milyon avroluk sözleşme imzaladı.

Politis gazetesinde yer alan haberde, RMMO’ya yeni Exocet füze bataryası ve Mistral uçaksavar füzeleri satın alınması için Fransız MBDA şirketi ile anlaşma yapıldığı belirtildi. Haberde, anlaşmanın, 1980’li yıllardan bu yana RMMO’nun envanterinde bulunan aynı silah sistemlerinin eski versiyonlarının modernizasyonunu da öngördüğü ifade edildi. RMMO’nun elinde aynı silah sistemlerinin altyapısı bulunduğundan Fransız piyasasından satın alım yapılmasının daha avantajlı görüldüğü vurgulanan haberde, BUK ve TOR füzelerinin satın alındığı Rus piyasasının ise AB’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar nedeniyle “şimdilik kapalı” olduğu kaydedildi. Haberde, Rum Savunma Bakanlığının La Tribune isimli Fransız gazetesinde, MBDA şirketi ile 240 milyon avroluk anlaşma imzalandığı yönündeki haberi doğruladığı da yer aldı. Rumlar, Exocet MM40 BLOCK3 füzeleri için 90 milyon, MISTRAL3 füzeleri için de 150 milyon avro ödeyecek.

02 OCAK 2020 / BBC

*Doğu Akdeniz’den çıkarılacak gazı Avrupa’ya taşıması planlanan EastMed boru hattıyla ilgili anlaşmanın imza töreni Atina’da yapıldı. Zappion Sarayı’nda düzenlenen imza törenine Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, İsrail Başbakanı Binyamin

Netanyahu ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiades de katıldı.

08 OCAK 2020 / Anadolu Ajansı

*İtalya Dışişleri Bakanı Di Maio, 8 Ocak’ta Kahire’de Fransa, Güney Kıbrıs Rum yönetimi, Yunanistan ve Mısır’ın katıldığı Libya ve Doğu Akdeniz temalı toplantıda sonuç bildirisine imza atmamasına yönelik, “İtalya’nın orada olması önemliydi. Oradaki sonuç bildirisi, Türkiye ve Serrac’a yönelik aşırı dengesiz olduğu için İtalya bunu imzalamadı. Güç, dengede yatıyor ve biz muhataplarımıza, tüm dış müdahalenin acil olarak durdurulması ve her türlü çabanın Berlin Konferansını desteklemeye yönelik olması gerektiğini yineledik.” değerlendirmesinde bulundu.

01 AĞUSTOS 2020 / Anadolu Ajansı

*Fransa-GKRY arasında imzalanan Savunma Alanında İş Birliği Anlaşması yürürlüğe girdi.

26 AĞUSTOS 2020 / Euronews

* GKRY, Fransa, İtalya ve Yunanistan Doğu Akdeniz’de ortak tatbikat gerçekleştirdi.

01 EYLÜL 2020 / Euronews

*Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne (GKRY) uygulanan 33 yıllık silah ambargosunu ‘kısmi’ olarak kaldırdı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Güney Kıbrıs lideri Nikos Anastasiadis’i arayarak kararı bildirdi. Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan arasında gerilimin yaşandığı dönemde alınan karara Ankara tepki gösterdi.

*TC. Dışişleri Bakanlığı, 1 Eylül 2020, ABD’nin GKRY’ye Yönelik Silah Ambargosunu Kaldırma Kararı Hakkında, No: 194

ABD’nin Kıbrıs Rum Yönetimine yönelik silah ambargosunun kaldırılması yönünde bugün (1 Eylül) açıkladığı karar Ada’daki iki halk arasındaki eşitliği ve dengeyi yok saymaktadır. Bu kararın Kıbrıs meselesinin çözüme kavuşturulması yönündeki çabaları olumsuz etkileyeceği de muhakkaktır. Doğu Akdeniz’de gerginliğin azaltılması amacıyla çaba harcanan bir dönemde, ABD’nin bölge barış ve istikrar ortamını zehirleyen bu tür bir kararın altına imza atması müttefiklik ruhuyla da bağdaşmamaktadır. ABD’nin bu kararını gözden geçirmesini, bölgede barış ve istikrarın tesisi için mevcut çabalara destek vermesini bekliyoruz. Aksi takdirde Türkiye, garantör ülke olarak, hukuki ve tarihi sorumluluğuna uygun olacak şekilde Kıbrıs Türk halkının güvenliğini garanti altına alacak gerekli mukabil adımları kararlılıkla atacaktır.

22 EYLÜL 2020 / Stratejik Ortak Dergisi

*Altı Ülkeden oluşan Doğu Akdeniz Gaz Formu, Kahire’de resmi bir statü kazandı. Filistin yönetimi de forumun bir parçası olarak yer aldı.

03 KASIM 2020 / Kıbrıs Gazetesi

*GKRY Cumhurbaşkanı Anastasiadis ve KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar gayriresmi bir toplantıda ilk kez bir araya geldi.

04 KASIM 2020 / Stratejik Ortak Dergisi

*GKRY Cumhurbaşkanı Anastasiadis, KKTC Cumhurbaşkanı Tatar’ı adada çözüm için beşli gayri resmi zirveye davet etti.

15 OCAK 2021 / Euronews

*Kıbrıs Rum Yönetimi ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında savunma ve askeri iş birliği memorandumu imzalandı. Rum yönetimi ve BAE’nin savunma bakanları telekonferans aracılığıyla memoranduma imza attı. Kıbrıs Savunma Bakanı Haralambos Petridis, görüşme sırasında yaptığı açıklamada, iki ülke askeri kuvvetleri arasında karşılıklı fayda sağlayacak bir iş birliği kurmayı arzuladıklarını kaydetti.

08 MART 2021 / BAU DEGS

* GKRY merkezli Cyprus Mail:

-Kıbrıs (GKRY), Türkiye ile MEB konusunda bir anlaşmaya varmadıkça herhangi bir doğal gaz satması pek mümkün değil.

-Anastasiadis’in, Kıbrıs’ı (GKRY) bölgede enerji oyuncusu ve Türkiye’yi dışlayarak enerji merkezi oluşturma planı başarısız oldu.

TÜRKİYE’YE KARŞI KURULAN İTTİFAKIN ZAYIF NOKTALARI VE KENDİ ARALARINDAKİ İLİŞKİLERİ

Türkiye’ye karşı kurulan ittifakın en zayıf noktası Türkiye’nin uluslararası hukuk bazında ki haklılığıdır…

GKRY Doğu Akdeniz’deki ülkelerle genel itibariyle iyi ilişkiler içerisindedir. Doğu Akdeniz’e yönelik erken adımlar atmıştır lakin attığı adımların sağlamlığı tartışılır. Politikalarını bölgedeki en büyük rakibi Türkiye’nin çevre ülkelerle olan kötü ilişkilerine dayandırdı. Devletlerarası ilişkiler çıkarlara göre şekillenir. Atılan adımların yere sağlam basması için kendi çıkarları kadar karşı devletin çıkarları da düşünülmelidir ki karşı taraf için daha iyi bir alternatif olmasın (Win-Win durumu). Aksi halde devletlerarası ilişkiler anlaşıldığı gibi devam etmeyebilir.

Amerika Birleşik Devletleri ile iyi ilişkiler yürüten GKRY birçok alanda ABD’den destek görmektedir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri için Kıbrıs adası askeri operasyonlar bakımından, istihbarat amaçlı ve daha birçok bakımdan büyük öneme sahip ve adadaki faaliyetlerini korumaya çalışmakta. Adadaki çıkarlarını korumak adına Türkiye-GKRY arasında arabulucuk yapmaya çalışmaktadır (Savun, 2021)

Suriye’nin Tartus Limanı sayesinde sıcak denizlere inen Rusya geçmişten beri gerçekleştirmek için ciddi anlamda çaba sarf ettiği hayalini nihayetinde gerçekleştirmiş bulunmakta. Tartus Limanı vasıtasıyla Doğu Akdeniz’de bulunan Rusya; AB ve ABD’nin Doğu Akdeniz’de hâkimiyet kurmaya çalışması, AB’nin enerjide Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmak için bölgede yürüttüğü politikalar, Arap Baharı’ndan ötürü Rusya yanlısı yönetimlerin yıkılması ve Tartus’un Akdeniz’deki tek üssü olması gibi sebeplerden ötürü Doğu Akdeniz Rusya için hayati öneme sahip (Kurt, 2014, s. 894).

Rusya Doğu Akdeniz’de yerini sağlamlaştırmak adına GKRY ile yakın ilişkiler kurmaya çalışmakta. GKRY’den askeri üs edinmeye çalışmıştır (Bilge, 2013). Rusya Doğu Akdeniz’deki enerjinin kendi enerji ihracatını olumsuz etkileyeceğinden Doğu Akdeniz’de etkin olmaya çalışmakta ve bu sebepten GKRY ile iyi ilişkiler kurmak için çaba sarf etmektedir.

GKRY her ne kadar Türkiye’yi baskı altında bırakmak için birçok ülkeyi Doğu Akdeniz’e çekmiş olsa dahi bu durumun olumsuz sonuçları elbet olacaktır. ABD’nin büyük desteğini gören GKRY aynı zamanda Rusya ile yakınlaşması ters sonuçlar doğurabilir. Rusya’nın GKRY’den üs elde etmeye çalışması demek ABD için bir tehdit arz eder. GKRY’de İngiltere’nin üslerinin bulunması da ayrıca Rusya’nın isteği önünde bir engel mahiyetinde. 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulması ile imzalanan antlaşmaya göre Akrotiri ve Dhekelia üsleri İngiltere’ye aittir ve bütün egemenlik hakları ve karasuları hakkında tek söz sahibi İngiltere’dir (Kurt, 2014, s. 892). Kısacası İngiltere’nin Kıbrıs adası üzerinde toprağı olduğunu söyleyebiliriz.

Söz konusu durumlar göz önüne alındığında Rusya’nın GKRY’den istediklerini elde etmesi güç. Türkiye diğer bölge ülkeleri ile anlaştığı takdirde Doğu Akdeniz gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması ihtimali Rusya için daha iyi olabilir. Zira bu planın gerçekleşmesi demek güzergâhın bir bölümünün Suriye MEB bölgesinden Türkiye’ye geçmesi demek. Bu da Rusya’nın denetimindeki bölgeden geçmesi anlamına gelmekte. Hali hazırda Türkiye ile iyi ilişkilere sahip Rusya, Batı bloğundaki GKRY yerine Doğu Akdeniz’de Türkiye ile işbirliği gerçekleştirmesi olası bir durumdur ve daha mümkün gözükmekte. Doğu Akdeniz’de olanlar GKRY’nin önem kazanmasını sağladığı gibi KKTC’nin de önemini arttırmıştır. Rusya, GKRY ile istediklerini elde edemez ise KKTC alternatifini düşünebilir.

1.Dünya Savaşı sonrası Suriye ve Lübnan’da manda rejimi oluşturan Fransa, enerji ihtiyacının çoğunu bu bölgelerden (Ortadoğu’dan) karşılardı. Günümüzde halen Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’da söz sahibi olmak isteyen Fransa, GKRY ile yakın ilişkiler içerisinde. Bölgede GKRY üzerinden söz sahibi olmayı amaçlamakta (Kurt, 2014, s. 905). Bu doğrultuda GKRY-Fransa arasında ‘‘Savunma Alanında İş Birliği’’ Anlaşması imzalandı 2017 tarihinde. Ayrıca ABD’nin de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne olan silah ambargosunu kaldırması GKRY’nin silahlandığını göstermektedir. 13 Ağustos 2020 tarihinde ABD’nin Yunanistan ve Fransa’nın Doğu Akdeniz’de gerçekleştirdiği tatbikatı “endişe verici” olarak nitelendirmesi; Fransa’nın Doğu Akdeniz’e GKRY-Yunanistan üzerinden dâhil olmaya çalışmasından rahatsızlık duyduğunu gösterir ABD’nin.

Türkiye’yi dışarda bırakarak Doğu Akdeniz planı oluşturan devletler yavaş yavaş Türkiye olmadan Doğu Akdeniz’deki enerji rezervlerinden faydalanamayacaklarını anlamaya başladılar. Özellikle Yunan-Rum tarafının diğer ülkelerin çıkarlarını tam anlamıyla düşünmemesi ve Türkiye’nin her adımının uluslararası hukuka uygun olması, Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye karşı kurulan ittifakı zayıflatmaktadır. Mısır ve Türkiye ilişkilerinin son yıllarda kötü olmasına rağmen Mısır durumun farkında ve Türkiye ile Doğu Akdeniz’de işbirliğinin daha kazançlı olacağını biliyor. Yunanistan ve GKRY ile imzalanan MEB anlaşmaları Mısır’ın kendi MEB alanının daralmasına sebebiyet vermiştir. Türkiye ile MEB anlaşması imzaladığı takdirde Doğu Akdeniz’de daha geniş bir MEB alanı kazanacaktır.

İsrail Doğu Akdeniz’deki çıkarlarını korumak için ve kendi doğalgazını Avrupa’ya ihraç edebilmesi için Türkiye ile anlaşmak zorunda. East-Med Projesi’nin pek de kârlı olmayacağını anlayan İsrail Türkiye ile MEB Anlaşması imzaladığı takdirde GKRY ilan ettiği sözde MEB alanından büyük bir bölümü kaybedecektir. Olası bir İsrail-Türkiye yakınlaşması Birleşik Arap Emirlikleri’ni de etkileyecektir. ABD’nin uluslararası güvenlik harcamalarında tasarrufa gitmesi birçok noktada askeri varlığını azaltmasına sebep olmuştur (Erboğa, 2020). Amerika’nın Ortadoğu’dan askeri gücünü geri çekmesi bölgede büyük bir güç boşluğunu oluşturduğu gibi askeri varlığının güvenlik teminatı olduğu devletleri tedirgin etmiştir (Erboğa, 2020)

Ortadoğu’da oluşan güvenlik boşluğu İsrail-BAE yakınlaşmasını güçlendirmiştir. Birçok alanda işbirliği kuran İsrail ve BAE Doğu Akdeniz’de de beraber hareket edeceklerdir. Tam bu noktada Türkiye ile İsrail’in anlaşması BAE’nin de Türkiye’ye karşı tavrının değişmesini sağlayabilir.

GKRY için ittifak olduğu ülkelerin Türkiye’ye yanaşması kendi politikasını tehlikeye attığı gibi Kıbrıs sorununun da çözümlenememesi Doğu Akdeniz gazının paylaşılması önünde büyük bir engel teşkil etmektedir.

Türkiye’nin Suriye’deki tehditler ile uğraştığı yıllarda bu durumunu fırsat bilenler Doğu Akdeniz’de Türkiye olmadan hareket edebileceklerini sandılar. Fakat tam tersi olup Türkiye Suriye sorununu halledip yüzünü Doğu Akdeniz’e dönmüştür (Yalçın, 2021). Doğu Akdeniz için Türkiye’nin dâhil olmadığı bir seçeneğin olmadığını idrak eden devletler Türkiye’ye yanaşmaya başladılar. Bu devletlerden biri, Doğu Akdeniz’de en uzun kıyı şeridine sahip iki ülkeden biri olan Mısır’dır. Mısır GKRY ile olan anlaşmasından pek de kazançlı olmadığının farkında. Türkiye ile yapacağı bir MEB anlaşması ile Yunanistan-GKRY ile yaptığı MEB anlaşmalarından daha kazançlı çıkacaktır. Yalnızca kazanacağı fazladan MEB alanı olmayacak. Mısır’ın asıl istediği çıkardığı enerji kaynaklarını Avrupa’ya ihraç etmek. Doğalgazını Türkiye üzerinden ihraç etmesi, East-Med projesinden daha az maliyetli olacaktır.

Bölge devletlerinin çıkarlarını sağlayabilmeleri için Türkiye’ye ihtiyaçları var. Türkiye’ye karşı GKRY’nin arkasında duran Avrupa Birliği enerjide Rusya’ya bağımlı bir vaziyette. East-Med projesinin uygulandığını varsayarsak East-Med üzerinden Avrupa’ya gidecek doğalgaz Rusya’dan alınan doğalgazdan daha maliyetli olacaktır. East-Med Avrupa Birliği’nde olduğu gibi projede bulunan İtalya için de maliyetli olacaktır.

Doğu Akdeniz’de Keşfedilen Doğalgaz Rezervleri:

ÜLKELER	KEŞFEDİLDİĞİ TARİH	DOĞALGAZ SAHALARI	REZERV MİKTARI (MİLYAR METREKÜP)	ÜRETİM YILI
Mısır	2015	Zohr	850	2017
	2015	Batı Nil Havzası	140	2017
	2015	Atoll	42,5	2018
	2015	Nooros	19,8	2016
Filistin	2000	Gazze Marine	28,3	2017
İsrail	1999	Noa	1,4	2012
	2000	Mari-B	25	2004
	2009	Dalit	14,1	2013
	2009	Tamar	283	2013
	2010	Leviathan	509	2019*
	2011	Dolphin	2,2	2019*
	2012	Shimshon	8,4	**
	2012	Tanin	33,9	2020*
	2013	Kariş	50,9	2020*
GKRY	2011	Afrodit	198	2019*

*Ortadoğu Analiz Dergisi, Temmuz-Ağustos 2019 Cilt: 10 Sayı: 88 sf:81

ANAHTAR KELİMELER

*DOĞU AKDENİZ

*GKRY

*KKTC

*RUSYA

*ABD

*AB

*MISIR

*TÜRKİYE

Kaynakça

Örnek, S. (2016, Şubat 1). Bir Güvenlik Sorunu Olarak Kıbrıs’ın Enerji Kaynakları ve Uluslararası Aktörlerin Politikaları. Bilge Strateji Dergisi, 8(15), 13-32.

Bilge, Ö. (2013, Ağustos 19). Gündem: Rusya Rumlardan Kıbrıs’ta üs istedi. Hürriyet.com: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/rusya-rumlardan-kibrista-us-istedi-24542746 adresinden alındı

Erboğa, A. (2020, Kasım 18). Analiz: İsrail-BAE ekseninin yönü. Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/israil-bae-ekseninin-yonu/2047594 adresinden alındı

Kurt, E. (2014). TÜRKİYE’NİN MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE ALGISI VE YAKIN TEHDİT ALANI: KIBRIS. Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildirileri (Cilt 1, s. 882-908). içinde Kocaeli, Türkiye: Kocaeli Üniversitesi Yayınları.

Savun, İ. (2021, Şubat 11). Askeri: ABD’nin GKRY Stratejisi. Doğu Akdeniz Politik: https://doguakdenizpolitik.com/abdnin-gkry-stratejisi/ adresinden alındı

Yılmaz, E. (2018, Mart). Doğu Akdeniz’de Enerji Çıkmazı. SETA Prespektif(188), 1-5.

Yalçın, H. B. (2021, Mart 9). Strateji Araştırmaları: Doğu Akdeniz’de Mısır’ın Yeni Tutumu. Setav.org: https://www.setav.org/dogu-akdenizde-misirin-yeni-tutumu/ adresinden alındı

Yorulmaz, R. (2019). Sıcak Gündem: Doğu Akdeniz. Ortadoğu Analiz Dergisi, 10(88), 80-83.