MODERN İPEK YOLU PROJESİ

Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Şi Çinping’in 2013 yılı sonunda Orta Asya ve Güney Asya ülkelerine gerçekleştirdiği bir dizi ziyaret sırasında Kazakistan Nazarbayev Üniversitesi’nde duyurduğu ve İtalya’nın da iş birliği ile 2049 yılında bitirmeyi planladığı, Çin-Roma medeniyeti birliği olarak da yorumlanan bir projedir. ASEAN (Güney Doğu Asya Ülkeler Birliği) ile iş birliğini güçlendirmek ve 21.yüzyıl Deniz İpek Yolu’nu ortaklaşa inşa etmek için hazır olduklarını ifade etmişlerdir. Ağustos 2017 yılında proje kapsamında iş birliği imzalayan ülke ve uluslararası kuruluşların sayısı 69’a ulaşmıştır (wikipedia).

Projenin beş temel amacı vardır. Bunlar; parasal dolaşımın arttırılması, karayolu bağlantılarını geliştirilmesi, engelsiz ticareti teşvik etmek, politika iletişimini hızlandırmak, insanlar ve toplumlar arasındaki iletişimi arttırmaktır.

GÜZERGÂH

Bu proje ile Çin’den başlayarak Orta Asya ve Moskova üzerinden Venedik’e kadar uzanan bir ulaşım ağı hedeflenmiştir. Projede tek bir rota yerine Asya-Avrupa yönünde koridorlar planlanmıştır. Bu güzergâh şöyledir: Çin-Moğolistan-Rusya, Çin-Bangladeş-Hindistan-Myanmar, Çin-Merkez-Batı Asya, Çin-Hindi Çini Yarımadası, Çin-Pakistan.

EKONOMİK VE JEOPOLİTİK ETKİLER

Tarihî İpek Yolu, kıtalar arası transferi sadece kara yolu ile sağlamaktaydı. Ancak bu yeni proje ile ticaretin kara, deniz, hava ve demiryoluyla gerçekleşmesi planlanmaktadır. Zira; Modern İpek Yolu projesi çerçevesinde Türkiye’de dahil olmak üzere pek çok ülke; ulaşım, kargo, altyapı, enerji, iletişim, gümrük, yazılım, ticaret, endüstriyel üretim, e-ticaret ve denizcilik alanlarında birçok proje ve planlara imza attı ve atmaya devam etmektedir.

Yapılan ve yapılması planlanan harcamalara bakıldığında Modern İpek Yolu projesinin, Çin’i deniz yoluna olan bağımlılıktan kurtarması beklenmektedir. Ayrıca bununla birlikte hat üzerinde bulunan ülkelerin hem Çin ile hem de kendi aralarında ekonomik ve siyasi ilişkilerinin daha da gelişmesi sağlanacaktır. Diğer taraftan bakıldığında İpek Yolu hattındaki ülkeler diğer küresel güçlerin sert politikalarından bağımsız olarak alternatif hareket kabiliyetine sahip olacaktır.

BEKLENTİLER

Güzergâhta bulunan ülkelerin küresel ekonomiyle uyumunun sağlanması planlanırken aynı zamanda ülke içi refahın arttırılabileceği bir vizyon da sunulmuştur. Doğu’dan Batı’ya uzanan projeye yönelik başlatılan çalışmalar, hem güzergâh üzerindeki ülkelere sermaye akışı sağlamayı hem de bu ülkelerde istihdamı artırmayı hedeflemektedir. Ülkelere altyapılarını geliştirme ve bununla birlikte daha büyük bir ekonomiye sahip olma imkânı vadetmektedir. Orta Asya ülkelerinde devlet merkezli güvenlik değil, insan merkezli bir güvenliğe ihtiyaç vardır. Bu yüzden Modern İpek Yolu projesi o bölgeyi dini veya kültürel bir birleşmeyle değil; refah, güvenlik, ekonomik refah, demokrasi gibi etkenlerle ‘işlevsel bir bölge’ haline getirmeyi amaçlamaktadır. Bu proje ile Orta Asya’da sadece Çin’in ve Hindistan’ın uluslararası ticaret yapmadığı, diğer Orta Asya ülkelerinin de ticaretini uluslararası hale getireceği bir çalışmadır. Proje ile ulaşım ağları, enerji ağları ve telekomünikasyon yoluyla uluslararası entegrasyon hedeflenmektedir. Bu iki girişim, Çin tarafınca daha sonra ‘Kuşak Yol’ olarak adlandırılmıştır. Burada kuşak, İpek Yolu Ekonomik Kuşağını; yol ise 21. yüzyıl Deniz İpek Yolu’nu ifade etmektedir. Yeni İpek Yolu projesi ile mevcut lojistik imkanlarla bile ulaşılması zor noktalara gidilmesi hedeflenmektedir. Fakat projenin vizyonu bununla birlikte birçok iletişim ve gelişim aşamasını da beraberinde getirmektedir.

YAŞANILABİLECEK SORUNLAR

Projenin geçtiği güzergâhta güvenlik açısından birçok tehdit mevcuttur. Çin’in Hindistan ile rekabeti, Pakistan ve Hindistan arasındaki Keşmir sorunu, Çin’in soydaşlarımız olan Doğu Türkistan halkına uyguladığı ırkçı ve insan haklarına aykırı hareketleri ile Çin’in kendi içinde ayrılıklar yaşaması bu projenin yaşayabileceği sorunların kaynağıdır.

TÜRKİYE VE TÜRK DÜNYASI’NIN PROJEDEKİ KONUMU VE ÖNEMİ

İpek Yolu’nun Türkiye açısından en önemli koridoru; Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ile Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesinin oluşturduğu kısım olarak göze çarpmaktadır. Türk Koridoru olarak da adlandırabileceğimiz bu yol Pekin’den Londra’ya kadar uzanan Modern İpek Yolu projesinin ana damarlarından birisidir. Bu yol tamamlandığında dünya dengelerini etkileyeceğini belirtilmektedir. Çünkü bu hat, üç kıtayı birbirine bağlayan modern ticaret, ulaşım ve lojistik yolu olacaktır. 2020’de yaşanan Karabağ zaferi de bu koridorun Türkiye ile Orta Asya ve Türk Cumhuriyetleri ile olan bağını daha da sağlamlaştırmıştır (Kılıç, 2021).

KAYNAKÇA

Kılıç, A. (2021, Şubat 7). Batı’dan Doğu’ya Geçen ‘Güç’: Bir Kuşak Bir Yol – Modern İpek Yolu. m5dergi.com: https://m5dergi.com/one-cikan/batidan-doguya-gecen-guc-bir-kusak-bir-yol-modern-ipek-yolu/ adresinden alındı

wikipedia. (tarih yok). tr.wikipedia.org: https://tr.wikipedia.org/wiki/Bir_Ku%C5%9Fak,_Bir_Yol adresinden alındı