On İki Yılın Ardından Irak’a İlk Resmi Ziyaret

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 12 yıl aranın ardından Irak’a ilk resmi ziyaretini gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı, Bağdat Uluslararası Havalimanı’nda Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ve diğer yetkililer resmi törenle karşıladı. Törenin ardından Bağdat Sarayı’na geçen Cumhurbaşkanı Erdoğan, burada Irak Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ile bir araya geldi.
Erdoğan önce Bağdat’ı ziyaret etti, ardından Erbil’e geçti. Üzerinde uzun süredir çalışılan bu ziyaret, Ankara-Bağdat ilişkilerini yeni bir düzeye çıkartması açısından tarihi olarak nitelendirilmektedir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Muhammed al Sudani ile yapılan görüşmelerden sonra ortak bir basın açıklaması yaptı.
Erdoğan;
“(Irak’ı) Ziyaretimin ve az önce imzalanan anlaşmaların Türkiye-Irak münasebetlerinde yeni bir dönüm noktasını teşkil edeceğine inanıyorum.”
“Sayın Başbakanla (Sudani) birlikte altına imza attığımız ortak işbirliği için stratejik çerçeve anlaşması, sağlam bir yol haritasını teşkil ediyor.”
“Kalkınma Yolu Projesi’nin hayati önemine değindik. Tüm bölgemizin istikrarı ve refahına büyük katkı sunacak bu stratejik planlamaya dair kararlılığımızı, imzaladığımız mutabakat metniyle perçinlemiş olduk.”
“(Reşid ve Sudani ile görüşmeleri) Güvenlik ve terörle mücadelede işbirliği en önemli gündem maddelerimizden birini oluşturdu.”
“PKK’nın Irak’ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık.”
“(Iraklı) Mevkidaşlarımla İsrail’in Filistin’de uyguladığı zulmün bölgemize etkilerini ele aldık atabileceğimiz müşterek adımlar hakkında istişarelerde bulunduk.”
“(İran-İsrail) İlgili tüm taraflara, gerilimi tırmandırıcı adımlardan kaçınmaları telkinimi tekrar hatırlatmak istiyorum.”

Irak Başbakanı Sudani:
“(Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmede) Türkiye ve Irak’ın istikrarını sağlayacak güvenlik işbirliğinde mutabık kaldık”
“Irak topraklarından başka bir ülkeye saldırı düzenlenmesine izin veremeyiz”
“Irak ve Türkiye’nin güvenliği bölünmez bir bütündür”

Kalkınma Yolu Projesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Irak Başbakanı Sudani’nin himayesinde, Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında Kalkınma Yolu Projesi’nde iş birliğine ilişkin 4’lü mutabakat zaptı imzalandı.
Proje ile Irak’ta bulunan Büyük Fav Limanı önemli bir geçiş merkezi olarak kurgulanıyor; Bu projenin Türkiye üzerinden geçirilmesiyle Asya ile Avrupa arasındaki seyahat süresi önemli ölçüde azalmaktadır.
Fav Limanı’ndan yola çıkacak bir geminin Süveyş Kanalı üzerinden Avrupa’ya ulaşması arasında geçecek olan zaman ile Kalkınma Yolu üzerinden aynı yükün Avrupa’ya ulaşması arasında 15 günlük bir kazanım süresi sağlanacak.
Fav Limanı’nı 1200 km’lik demir yolu ve otoyol ile Türkiye sınırına ve oradan da Avrupa’ya bağlayacak proje bölgesel ticaret açısından yeni bir kapı aralayacaktır.
Basra Körfezi’ni Irak ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlayacak projenin 2028 yılında tamamlanması beklenmektedir. Projenin 17 milyar dolara yapılması öngörülüyor. Türkiye ile Irak Arasında 27 Anlaşma İmzalandı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, “Irak Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Su Alanında İşbirliği Çerçeve Anlaşması” ve “Stratejik Çerçeveye İlişkin Mutabakat Zaptı”na imza atarken, 2 ülke arasında farklı alanlarda 24 işbirliği anlaşması imzalandı.

İmzalanan anlaşmalar
1-) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ortak İşbirliği İçin Stratejik Çerçeve Anlaşması
2-) Su Alanında İşbirliği Çerçeve Anlaşması
3-)Kalkınma Yolu Hakkında Mutabakat Zaptı
4-) Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi Kurulmasına Dair Mutabakat Zaptı
5-) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
6-)Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ile Irak Ticaret Odaları Birliği Arasında Mutabakat Zaptı
7-)Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ve Irak Cumhuriyeti Sanayi ve Maden Bakanlığı, Sınai Kalkınma Genel Müdürlüğü Arasında Mutabakat Zaptı
8 Askeri Eğitim İşbirliği Mutabakat Muhtırası
9-) Askeri Sağlık Alanında Eğitim ve İşbirliği Protokolü
10-) (SSB) ile Irak Cumhuriyeti Savunma Sanayii Komisyonu (DIC) Arasında Savunma Sanayii Alanında Stratejik İşbirliği Mutabakat Zaptı
11-) Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Arasında Güvenlik İşbirliği Mutabakat Zaptı
12-) Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanlığı ile Irak Dışişleri Bakanlığı Dış Hizmetler Enstitüsü Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı
13-) Gençlik ve Spor Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı
14-) Türkiye – Irak Tarım Çalışma Grubu 2024 – 2025 Dönemi Eylem Planı
15-) Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
16-) (TÜBİTAK) ile Irak Cumhuriyeti Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı (MOHESR) Arasında Bilim, Teknoloji ve Yenilik Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı
17-) Eğitim Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
18-) Turizm Alanında Mutabakat Zaptı
19-) istihdam ve Sosyal Güvenlik Alanlarda Mutabakat Zaptı
20-) Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Arasında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
21-) T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ile Irak Cumhuriyeti Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı Milli Kütüphanesi ve Arşivi Arasında Mutabakat Zaptı
22-) Ürün Güvenliği ve Ticarette Teknik Engeller Alanlarında Danışma ve İşbirliği Mekanizması Tesis Edilmesine Dair Protokol
23-) Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı ile Irak Cumhuriyeti Sünni Vakfı Divanı Arasında İslami İşler Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
24-) Türkiye Adalet Akademisi ile Irak Cumhuriyeti Yüksek Yargı Konseyi Adalet Enstitüsü Arasında Türkiye Adalet Akademisi ve Irak Adalet Enstitüsü Öğrencilerinin, Hâkim ve Savcı Yardımcılarının Yargısal Eğitimine Yönelik İşbirliği Hakkında Mutabakat Zaptı
25-) Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
26-) Medya ve İletişim Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
27-) Türkiye, Irak, BAE ve Katar arasında Kalkınma Yolu konusunda Mutabakat Muhtırası

Cumhurbaşkanı Erdoğan Erbil’de

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Irak’a düzenlediği resmi ziyaret kapsamında başkent Bağdat’ın ardından temaslarda bulunmak üzere Erbil’e geçti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Erbil Uluslararası Havalimanı’nda Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ve IKBY Başbakanı Mesrur Barzani tarafından karşılandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Irak ziyaretinin ikinci durağı olan Erbil’de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ve IKBY Başbakanı Mesrur Barzani ile ikili ve heyetler arası görüşme gerçekleştirdi. Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan, KDP Başkanı Mesut Barzani ile de bir araya geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, Irak’ın her geçen gün şiddetten uzaklaştığını görmenin memnuniyet verici olduğunu, PKK meselesinin artık gündemden çıkartılmasının vaktinin geldiğini, Türkiye’nin terörle mücadelede ortaya konan birlikteliğe önem verdiğini ve bunu ileri seviyeye taşıma kararlılığının bulunduğunu ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Irak ile çok kapsamlı hukuki metinler imzalandığını ve bu iş birliği perspektifinin IKBY bölgesini de kapsadığını, Bağdat’ta imzalanan mutabakat zaptı ile dünyaya ilan edilen Kalkınma Yolu’nun bütün Irak’ın refah ve huzuruna hizmet edeceğini; Bağdat ve Erbil yönetimlerinin üçüncü tarafların müdahalesine imkan vermeden sağlıklı bir diyalog ve çalışma ilişkisi tesis etmesi gerektiğini söyledi.
Türkiye’nin IKBY ile ticari ilişkileri ilerletme isteğini ortaya koyan Cumhurbaşkanı Erdoğan; Ovaköy-Fişhabur Hudut Kapısı’nın en kısa sürede açılması, Derecik-Zeti Hudut Kapısı’ndan araç geçişinin başlatılmasının önemli olduğunu belirtti.
Tarafların, bölgede güvenlik ve istikrarın korunmasının, Kürdistan Bölgesi ile federal hükümet arasındaki sorunların müzakere yoluyla ve anayasa temelinde çözülmesinin önemi üzerinde mutabakata vardığı aktarıldı.
Ticaret ve yatırımın geliştirilmesi alanında koordinasyon ve karşılıklı iş birliğinin teşvik edilmesi konusunda fikir birliğine varıldığı ifade edildi.

Temsilci Kabulü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Irak’ta temasları kapsamında, Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani ile düzenlenen ortak basın toplantısı sonrası ve resmi yemeğin ardından Bağdat’ta Irak Türkmen toplumu ve Irak Sünni toplumu temsilcilerini kabul etti.
Türkiye ve Irak arasındaki temel sorunlar
Türkiye ve Irak arasındaki son altı aylık görüşmelerde güvenlik ve ekonomi ön plana çıkıyor:
•PKK’nın özellikle Süleymaniye’deki himaye durumu,
•Mevcut ticaret ve Irak Kalkınmaya Projesi,
•Dicle ve Fırat suyu,
•DAİŞ ve PKK’nın bölgedeki faaliyetleri,
•Mart ayından beri akımı duran Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı,
•IKBY petrolü,
•Süleymaniye’nin PKK ile ilişkileri,
•Şengal ve Suriye Hattı.
Türkiye’nin saha gerçekliği üzerinden inşa ettiği yeni Irak siyaseti sonuç verecek olursa, Ankara-Bağdat ve Erbil’in ortak çıkarlarının tahkim olmasının yanı sıra, PKK’nın Irak’taki varlığı da büyük bir darbe yiyecek. Örgüt ayrıca Sincar-Fiş Habur hattı üzerinden sağladıkları Suriye geçişkenliğini de kaybetmiş olacak. Bu olası adımlar Türkiye’nin terörle mücadele strateji bağlamında yeni bir dönemin başlangıcı olacaktır.