Suudi Arabistan’daki “Laik” Yenilikler ve Prens Salman

Veliaht Prens Selman, Kamu Yatırım Fonu’nun 24 Ekim 2017’de Riyad’da düzenlediği ve 60 kadar ülkeden 2500 kişinin katıldığı ‘Gelecek Yatırımlar Girişimi’ toplantısında, ülkesini ‘ılımlı İslam’a döndürme sözü vermişti.
Suudi Arabistan’ın 2030 vizyonu, kadınların iş piyasasına katılım oranını yüzde 22’den yüzde 30’a çıkarmayı hedefliyor.
YAPILAN YENİLİKLER
Araba kullanma hakkı
Suudi Arabistan’da kadınların araç kullanmaları yasaktı. Şura Meclisi’nde alınan karara göre 30 yaşın üstündeki kadınların, eşinden izin alarak tesettüre uygun kıyafetler ve makyaj yapmamak koşulu ile araç kullanmalarının önü açıldı. Kadın sürücüler cumartesi ve Perşembe günleri arasında saat 07.00 ile 20.00 arasında trafiğe çıkabiliyor.
2021 yılından itibaren Suudi Arabistan Trafik Departmanı, 17 yaşını dolduran kadınlara ehliyet alma ve araç kullanma izni verildiğini açıkladı. 17 yaşını dolduran kadınların yazılı ve pratik sürücü sınavını geçmesinin ardından araç kullanabilmeleri için sağlık kontrolünden geçmeleri gerektiği kaydedildi. Alınan kararla birlikte 17 yaşındaki genç kadınlar, 1 yıllık ehliyetlerinin ardından uzun vadeli ehliyet alabilecekler. 18 yaşını doldurduktan sonra yeni ehliyet 5-10 yıl arasında geçerli olacak.
Seçme ve seçilme
Kral Abdullah Bin Abdulaziz 25 Eylül 2011’de, Suudi kadınların şeri kurallar çerçevesinde seçmen ve aday olarak 2015 seçimlerine katılması yönünde karar çıkarmıştı. 2015 yılında kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı verildi. 12 Aralık 2015 yılında yapılan yerel seçimlerde Suudi kadınlar ilk defa oy kullanıp aday oldular.
Stadyum Hakkı
Kadınların stadyumda maç izleme kararı Aralık 2017 tarihinde alındı ve 2018 yılı itibarıyla uygulamaya kondu. Cidde’de El Ehli ve El Betin takımları arasında oynanan maçın seyircileri arasında kadınlar ilk defa yer aldı.
Kadınlar maçları stadyumda kendilerine ayrılan, eşleri ve çocukları ile ya da yalnız olarak oturabilecekleri özel bölümlerden izliyor. Bu bölümlerde oturan kadınlara erkeklerin eşlik etmesi koşulu aranmıyor. Stadyumların kafe ve kantin gibi bölümleri de kadınların ayrı oturabilecekleri şekilde düzenlendi.
Sinema Salonları
Suudi Arabistan’da 1970’lerde bazı sinema salonları bulunuyordu, ancak ülkenin güçlü din adamları salonların kapanmasına yol açmıştı.İlk sinema salonu ise 18 Nisan 2018’de hizmete açıldı. Açılacan bu yeni sinema salonlarında ise Suudi Arabistan’daki çoğu kamu alanındaki uygulamanın aksine kadınlar ve erkekler ayrı yerlerde oturmuyor.
Suudi Arabistan’ın AMC Sinemaları ile yaptığı anlaşmaya göre önümüzdeki 5 yıl içinde toplamda 40 sinema salonu açılacak. 2030’a kadar 350 kadar daha salonun açılması hedefleniyor.
Neom Kenti
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın öncülüğünde 2017’de başlatılan NEOM girişimi, özellikle Tebuk Bölgesi’nde 2039’a kadar son teknolojiyle inşa edilmiş mega şehirler kurulmasını amaçlıyor.
Neom’un ülkenin kuzeybatısında Kızıldeniz’e ve Suudi Arabistan’ın Mısır ve Ürdün ile paylaştığı sınırlara yakınlarında yer alması planlanmaktadır. NEOM’un ilk bölümünün 2025 yılına kadar tamamlamayı hedeflenmektedir. Projenin tahmini maliyeti 500 milyar dolar olacağı düşünülmektedir. Projenin tamamen yenilenebilir enerji kaynaklarıyla desteklenmesi planlanmaktadır. Şehrin toplam 26.500 km²’lik bir alanı kaplaması ve Kızıldeniz kıyısı boyunca 460 km uzanması planlanmaktadır.
LINE, Suudi Arabistan’ın megakenti NEOM’un belki de en tanınmış bölgesi. Yüksek ve dar şehir, deniz seviyesinden 500 metre yükseklikte ve 200 metre genişliğinde olacak şekilde hayata geçirilecek. Kentsel yaşamda bir devrim olarak nitelendirilen proje arabalara veya yola ihtiyaç duymadan birbirine bağlanacak. Konut sakinlerinin hem doğaya hem de günlük ihtiyaçlarının tamamına beş dakikalık yürüme mesafesinde ulaşımı sağlanacak. Dahası, projenin hiper bağlantılı yapay zeka özellikli doğrusal gelişiminin %100 temiz enerji ile desteklenmesi öngörülüyor.
Güzellik Yarışması
Suudi Arabistanlı model Rumy al-Qahtani, Malezya’da düzenlenen “Miss & Mrs Global Asian” güzellik yarışmasında ülkesi adına yarıştı. Suudi Arabistan böylelikle ilk kez bir güzellik yarışmasına katılım göstermiş oldu. Şeriat ile yönetilen ülkenin ilk kadın güzellik kraliçesi adayı olan Al-Qahtani’nin podyumda saçlarını savurduğu anlar, “özgürlük işareti” olarak yorumlandı.
Alkol Satışı
Ülkede ilk kez alkol satışına izin çıktı. Başkent Riyad’da alkol satışı yapılan bir dükkan açılacak. Bu dükkandan sadece müslüman olmayan ülkelerin diplomatları alışveriş yapabilecek.
Müşteriler alışveriş öncesi cep telefonları aracılığıyla kayıt yaptıracak ve Suudi Dışişleri Bakanlığından da onay alınması gerecek, müşteriler için aylık kota belirlenecek. Bu kota aşılamayacak. 
Seyahat Hakkı
Suudi Arabistan hükümeti tarafından yapılan yeni bir düzenlemeyle birlikte 21 yaşın üzerindeki kadınların yanlarında aileden bir erkek üye olmadan ülkeye seyahat edebilecekleri kaydedildi.
Suudi Arabistan Turizm ve Ulusal Miras Komitesi (SCHT) 25 yaş ve üzerindeki kadınların Suudi Arabistan’a tek başlarına seyahat edebileceklerini açıkladı. Turist vizesinin, tek girişli ve 30 gün geçerli sayılacağı bildirildi. Vize uygulamasını hac, umre ve iş seyahatlerinden bağımsız olduğu belirtildi.
Medeni Durum
Medeni durum konusundaki değişiklik kapsamında “evli kadının ikamet yerinin, kocasının ikamet yeri olduğu” yönündeki yasa kaldırıldı.
Daha önce sadece erkeklere ya da eşini kaybeden kadınlara verilen “aile reisi” statüsünün de isteyen tüm kadınlara tanınmasına olanak sağlandı. Yine bu çerçevede kadınlara doğum, evlilik ve boşanmaların tescili, resmi aile belgeleri çıkarabilme imkanı verildi.
Konser
Suudi Arabistan’da 6 Aralık 2017’de ilk kez bir kadın şarkıcı kamuya açık konser verdi. İçeriye sadece kadınlar alındı. Lübnanlı şarkıcı Hiba Tawaji’ye dans ederek eşlik eden kadınların bazısı çarşafı üstlerinden attı.
Film Festivali
Suudi Arabistan ilk kez uluslararası film festivaline ev sahipliği yaptı. Kızıldeniz Uluslararası Film Festivali, UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınan eski Cidde’de düzenlendi. Festivalin açılış galasına, yerli ve yabancı çok sayıda sanatçı ve yapımcı katıldı.
Siyasi İlkler
•İsrail Turizm Bakanı Hain Katz, 27-28 Eylül 2023’te gerçekleşen Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü konferansı için Suudi Arabistan’ın Riyad kentine gitti. Böylece ilk defa bir İsrailli bakan Suudi Arabistan’a gitmiş oldu.
• İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman,11 Ekim 2023’te ilk kez Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da bir araya geldi. Reisi ile Bin Selman arasındaki görüşme, İran ve Suudi Arabistan devlet başkanları arasında 11 yıl aradan sonra gerçekleşen ilk yüz yüze görüşme oldu.

• İsrail ile BAE arasında varılan ilişkileri normalleştirme anlaşmasının ardından İsrail ulusal hava yolu şirketi El Al’a ait uçak, Tel Aviv’den Abu Dabi’ye yapılan ilk uçuşta, Suudi Arabistan hava sahasını kullandı.
•Suudi Arabistan iki ülkenin tarihinde ilk kez Filistin’e elçi atadı. Körfez Krallığı, ağustos ayında Ürdün’e Büyükelçi olarak atanan El-Sudairi’nin Filistin’e ‘yerleşik olmayan’ elçi ve Kudüs’e konsolos olarak atandığını duyurdu.
•Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz’in, her yıl 11 Mart’ın ülkenin Ulusal Bayrak Günü olarak kutlanmasını öngören kraliyet kararnamesini imzalamasının ardından ilk kez ülkede “Ulusal Bayrak Günü” kutlamaları yapıldı.
• Suudi Arabistan’ın Washington Büyükelçiliği görevine Prenses Rima bint Bender bin Sultan bin Abdülaziz Al Suud atandı. Ülke tarihinde büyükelçiliğe atanan ilk kadın olan Prenses Rima,eski Washington Büyükelçisi babası Prens Bender bin Sultan bin Abdulaziz’den 14 yıl sonra aynı göreve geldi. Prenses Rima’nın ataması, Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından kraliyet kararnamesi ile yapıldı.