Vilnius Zirvesi’nde 2.Gün

Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta düzenlenen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nin 12 Temmuz Çarşamba günü gerçekleşen 2.oturumunda Cumhurbaşkanı Erdoğan; Hollanda, Karadağ, Yunanistan, İspanya, Arnavutluk Başbakanları ve AB Komisyonu Başkanı ile görüşmeler gerçekleştirdi. Bu görüşmelerin ardından ABD Devlet Başkanı Joe Biden ile bir araya geldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, görüşmeye şunları söyleyerek başladı: “Stratejik mekanizma kapsamında sıranın artık devlet başkanları düzeyinde istişarelere geldiği kanaatindeyim. Bugün NATO marjında bu görüşmeyi bunun ilk adımı olarak görüyorum. Bundan önceki buluşmalarımız adeta ısınma turları gibiydi ama şimdi yeni bir süreci başlatıyoruz. Tabii benim için bu yeni süreç beş yıllık bir süreç, şimdi sizde de seçim hazırlıkları var. Bu seçim hazırlıklarıyla birlikte şimdiden başarılar diliyorum.” Joe Biden ise kısa bir konuşma yaparak Erdoğan’ın İsveç’in NATO’ya kabul edilmesi için gösterdiği çabayı tebrik ederek bu NATO zirvesinin tarihi olduğunu ve ittifak savunmalarının güçlendirilmesi gerektiğini dile getirdi (tcbb.gov.tr, 2023).

F-16 Diyaloğu

Türkiye 2021 yılının Ekim ayında ABD’ye 40 adet F-16 Blok 70 savaş uçağı ve 79 adet modernizasyon kiti satın alma konusundaki talebini bildirmişti. Fakat hem Rusya-Ukrayna savaşı hem de kongreden gelen çeşitli itirazlar, durumu belirsizliğe sürüklemişti. 29 tane Senatör, Biden’a yolladıkları mektupta ‘İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik başvuruları Türkiye tarafından onaylanana kadar satışa onay vermeyeceklerini’ ifade etmişlerdi. Bu bağlamda yönetim kongreye resmi bildirimi yapmaktan geri durabilirdi, bu da satışın rafa kaldırılması anlamına gelmekteydi (Öncel, 2023). Aslında uçak satışı ile İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği arasında hiçbir bağlantı yoktu ama ABD senatörleri bu uçak ticaretini diplomasiye dökmüşlerdi.

12 Temmuz 2023’te düzenlenen NATO Zirvesi’nin 2.gününde Biden ile görüştükten sonra açıklama yapan Erdoğan, F-16 uçaklarının alımı konusunda hem Joe Biden’ın hem de kendisinin umutlu olduğunu söyledi. Basın toplantısında sorulan bir sorunun ardından ise şöyle cevap verdi: “Sayın Başkan’ın özellikle bizlere ifade ettiği konu, onlarda da Kongrenin bağlayıcı olduğunu söylüyorlar. Kendisi elinden gelen her şeyi yapacağını bizlere söyledi, ‘Takipçisi olacağım ve umutluyum’ dedi. Ama aynen işte bizde de nasıl parlamentodan geçmesi gerekiyorsa orada da kongreden geçmesinin gerektiğini ifade ettiler. Fakat gerek Sayın Başkan gerek Dışişleri Bakanı bu konuyla ilgili takipçisi olacağını bizlere söylediler.” (tr.euronews.com, 2023). ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, F-16 satışına karşıt olan Senatör Bob Menendez ve kongre üyeleriyle görüştü. Görüşmenin ardından açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı şunları ifade etti: “Kongre adına konuşamam. Biden yönetimi, Türkiye’ye F-16 verilmesini destekliyor. Dışişleri Bakanı Blinken, Türkiye’ye F-16 uçaklarının satışı konusunda Senatör Menendez’de dahil olmak üzere Kongre üyeleriyle görüştü.” (trthaber.com, 2023). NATO Genel Sekreteri Stoltenberg Vilnius’taki açılış öncesinde basının ‘Türkiye’nin F-16 alımı’ hakkındaki sorusuna şu cevabı verdi: “Bu, ABD’nin kararıdır. Türkiye, arada bir bağlantı görmediğini çok açık şekilde ortaya koydu. NATO, müttefikler arasında silah ihracatı kısıtlamalarını kaldırmak için neler yapabileceğimiz konusunda çok açık olmuştur. Türkiye ile ABD arasında F-16’lar konusundaki bir diyaloğu memnuniyetle karşılıyorum. Ancak bu, dün vardığımız uzlaşının bir parçası değil.” (Çam, 2023).

Yapılan görüşmeler ve açıklamaların ardından şunu anlıyoruz ki Türkiye barışçıl ve birleştirici gücünü kullanarak hem Rusya-Ukrayna savaşının son bulmasında büyük bir rol oynuyor hem de başta NATO ülkeleri olmakla birlikte diğer dünya ülkeleriyle de arasındaki diplomasiyi güçlendiriyor. NATO ise Türkiye’nin bu tutumundan memnun ve bunu dile getirmekten çekinmiyor. ABD yönetimi sergilediğimiz tutum karşısında aramızdaki ilişkiyi aktif şekilde sürdürmek istiyor ve bunu F-16 ticaretiyle de gösteriyor.

Kaynakça

ABD Dışişleri Bakanlığı: Türkiye’ye F-16 satışı için görüşüldü. (2023, Temmuz 11). trthaber.com: https://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-disisleri-bakanligi-turkiyeye-f-16-satisi-icin-gorusuldu-780980.html adresinden alındı

Çam, Ö. T. (2023, Temmuz 11). aa.com.tr. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/nato-genel-sekreteri-turkiye-ile-abd-arasindaki-f-16-diyalogunu-memnuniyetle-karsiliyorum/2942190 adresinden alındı

Erdoğan: (F-16’larla ilgili) Her zamankinden daha umutluyum. (2023, Temmuz 12). tr.euronews.com: https://tr.euronews.com/2023/07/12/erdogan-biden-f-16larla-ilgili-her-zamankinden-daha-umitliyim-dedi adresinden alındı

Öncel, R. (2023, Şubat 27). 3 Soruda Türkiye’nin ABD’den F-16 Talebi. aa.com.tr: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/3-soruda-turkiyenin-abdden-f-16-talebi/2832137 adresinden alındı

tcbb.gov.tr. (2023, Temmuz). https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/147703/cumhurbaskani-erdogan-abd-baskani-biden-ile-gorustu adresinden alındı